อธิธานภาษาพื้นเมืองมณฑลพายัพ

เนื้อหาอย่างย่อ

สยามสมาคมในพระบรมราชูปถัมภ์ ได้ริเริ่มจะทำปทานุกรมภาษาไทยใหม่ฉบับหนึ่ง เป็นวิเคราะห์ในทางภาษาศาสตร์ขอร้องให้เสนาบดีกระทรวงธรรมการทรงช่วยรวบรวมศัพท์พื้นเมืองตามหัวเมืองต่างๆมาประกอบการวิเคราะห์ เสนาบดีทรงเห็นว่าการที่มีสมาคมผู้รู้มาคิดช่วยสนับสนุนศิลปะวิทยาเช่นนี้เป็นของพึงส่งเสริม เป็นการที่มุ่งผลร่วมกันกับรัฐบาลหากแบ่งเบาภาระแก่กัน อนึ่ง อันหนึ่งอาจมีผู้คิดเห็นแปลว่าการทำปทานุกรมนี้ไฉนสยามสมาคมจึงจะมาแย่งงานของรัฐบาลมีกระทรวงธรรมการเป็นต้นเล่า แท้จริงนั้นการเช่นนี้ไม่ใช่แย่งกันแต่ช่วยกันต่างหากถ้ารัฐบาลจะหวงสิทธิที่จะทำการสนับสนุนศิลปะวิทยาแต่ฝ่ายเดียวแล้ว น่าจะเป็นทางถ่วงความเจริญแห่งศิลปะวิทยาเป็นอันมากด้วยความดำริเช่นนี้จึงโปรดให้เจ้าหน้าที่ตามหัวเมืองช่วยกันรวบรวมส่งมา บัดนี้ธรรมการมณฑลพายัพส่งศัพท์เหล่านี้มาชุดหนึ่ง ซึ่งน่าจะเป็นประโยชน์ได้มากจึงได้ขัดพิมพ์ขึ้นไว้เพื่อว่านอกจากที่จะส่งให้สยามสมาคมพิเคราะห์แล้ว หากจะเป็นประโยชน์ในการศึกษาไปพลางระหว่างที่ประธานนุกรมของสมาคมนั้นยังไม่เสร็จก็จะได้ไม่มานอนนี่อยู่โดยไร้ประโยชน์กลับนอกจากนี้จะยังเป็นประโยชน์แก่ชาวกรุงผู้จะไปยังย่านนั้นๆ ได้ใช้เป็นสมุดคู่มือสำหรับการสนทนาได้ด้วย สัตว์พื้นเมืองมณฑลพายัพเหล่านี้ได้เรื่องลำดับอักษรอย่างเดียวกันกับปทานุกรมของกระทรวงธรรมการถ้าอยากจะทราบโดยละเอียดจงดูคำชี้แจงวิธีคนศัพท์ในหนังสือปทานุกรมนั้นและในที่นี้ได้มีอักษรย่อบอกชนิดของคำตามหลักไวยากรณ์ไว้ด้วย คือ น.=นาม ส.=สรรพนาม ก=กริยา ว=วิเศษณ์ คือคุณศัพท์หรือกริยาวิเศษณ์ บ= บุรพบท สัน=สันธาน อ=อุทาน แต่อักษรย่อที่บอกชนิดของคำเหล่านี้บอกไว้เฉพาะคำต้นคือคำที่เป็นตัวตั้งเท่านั้น เพราะบางศัพท์ก็มีครบทั้งประโยคคือมีทั้งนามกริยาและวิเศษณ์ เช่นคำว่าจุกอยู่นี่ก่อน= หยุดอยู่นี่ประเดี๋ยว จุกอยู่เป็นกริยา นี่เป็นสรรพนาม ก่อนเป็นวิเศษณ์ ก็บอกแต่คำว่าจุกอยู่ว่า ก. คำเดียวดังนี้เป็นต้น อภิธานศัพท์พื้นเมืองอย่างนี้จะได้พิมพ์ออกเป็นเล่มๆ เล่มละย่านหนึ่งๆ ตลอดท้องที่ในพระราชอาณาจักรสยามตามที่มีภาษาแผ่นเพี้ยนไป จากซับอันมีอยู่ในปทานุกรมของกระทรวงธรรมการเฉพาะอภิธานเล่มนี้ พระยาวิจิตรธรรมะปริวัตร (คำ พรหมกสิกร) ได้เอื้อเฟื้อช่วยตรวจแก้ให้จนตลอดขอผู้รู้บรรดาที่ได้พบเห็นโปรดทักทวงข้อที่ยังผิดพลาดและขาดตกบกพร่องตามแต่จะช่วยได้ เพื่อกระทรวงธรรมการได้พิจารณาแก้ไขให้ถูกต้องบริบูรณ์ยิ่งขึ้นเป็นการรวบรวมภาษาพื้นเมืองให้มีหลักเป็นที่ค้นดังได้กล่าวมาแล้วข้างต้น


หมวด: หนังสือหายาก
หมวดรอง: -
วันที่รับเข้า: 06/03/2018