ด้วยถ้อยคำสำนวนกลอนอันไพเราะกินใจในนิราศพระแท่นดงรังของนายมีทำให้ข้าพเจ้าติดใจใคร่ทราบประวัติโดยพิสดารจึงค้นหาบทกลอนที่ว่าเป็นสำนวนนายมีแต่งมาอ่านแล้วค้นคว้าหาเอกสารและหลักฐานอื่นมาประกอบเรียบเรียงขึ้นเป็นประวัติของนายมีหมื่นพรหมสมพัตสรดังได้พิมพ์ไว้เป็นตอนต้นของนิราศพระแท่นดงรังเล่มนี้เพื่อเชิดชูเกียรติคุณของกวีไทยผู้มีฝีปากในเชิงกลอนเป็นยอดเยี่ยมผู้หนึ่งซึ่งการค้นคว้าเรียบเรียงประวัติของนายมีหมื่นพรหมสมพัตสรครั้งนี้ข้าพเจ้าได้ของแรงนายยิ้มปัณฑยากูรหัวหน้ากองจดหมายเหตุแห่งชาติและนายหรีดเรืองฤทธิ์เปรียญให้ช่วยตรวจค้นหาเอกสารและหลักฐานเท่าที่จะหาได้ในระยะนี้ทั้งสองท่านก็เห็นเป็นเรื่องสนุกไปด้วยกับข้าพเจ้าและยินดีช่วยตรวจค้นหาให้ด้วยความเต็มใจทำให้เรียบเรียงประวัติของนายมีหมื่นพรหมสมพัตสรค่อนข้างจะสมบูรณ์ดังท่านผู้อ่านจะเห็นได้ในหน้าต่อไปนี้ข้าพเจ้าขอขอบคุณท่านทั้งสองที่ออกนามแล้วนั้นไว้ณที่นี้ด้วยหนังสือที่พิมพ์จากหอสมุดแห่งชาติกรมศิลปากรนั้นเคยมีบางท่านชอบพูดถึงเป็นเชิงสัพยอกบ้างเป็นเชิงยียวนบ้างว่า “หนังสือผีสร้าง”บ้างว่า “สร้างขึ้นด้วยบารมีของผี”บางดูช่างสรรค์หาคำมาว่า แต่เมื่อฟังด้วยความไตร่ตรองแล้วก็ดูจะเป็นความจริงที่ถูกต้องเพราะด้วยอาคารของหอสมุดแห่งชาติเองก็มีประวัติว่าเดิมมุ่งหมายเพื่อให้เป็นอาคารถาวรประกอบงานพระเมรุท้องสนามหลวงและหนังสือที่หอสมุดฯจัดท่ำต้นฉบับให้ตีพิมพ์ตลอดมาส่วนมากก็จัดพิมพ์เป็นอนุสรณ์ในงานศพเป็นพื้นที่จัดพิมพ์ขึ้นชำรวยในงานอื่นก็มีบ้างแต่จะเป็นหนังสือผีสร้างหรือสร้างขึ้นด้วยบารมีของผีก็ตามก็เป็นเรื่องควรอนุโมทนและท่านผุ้ตั้งแบบแผนให้มีหนังสือแจกเป็นอนุสรณ์จนถือเป็นประเพณีนิยมกันแพร่หลายสืบมาก็ควรได้รับยกย่องสรรเสริญเป็นอย่างยิ่งเพราะเป็นทางหนึ่งที่มีโอกาศได้พิมพ์หนังสือสำคัญเรื่องดีๆจำนวนไม่น้อยแพร่หลายออกไปสู่นักศึกษาและประชาชนให้ได้อ่านได้ศึกษาหาความรู้กันอย่างกว้างขวางมานในปัจจุบันแต่บางครั้งก็มีบางท่านกล่าวแสดงความฉงนว่า “หนังสือที่พิมพ์จากต้นฉบับในหอสมุดแห่งชาติ”มีหนังสือดีๆแต่ไม่ทราบว่างเพราะเหตุใดจึงให้นำออกพิมพ์แจกกันเกร่อไปน่าจะจัดพิมพ์จำหน่าย” ที่พูดเช่นนี้ก็คงไม่ทราบความมุ่งหมายของท่านแต่ก่อนเมื่อไม่รู้ไม่ทราบเสียแล้วจะพูดอะไรยิ่งไปกว่านี้ก็ได้แต่ข้อสำคัญมีอยู่ว่าการจัดพิมพ์หนังสือจากต้นฉบับในหาสมุดแห่งชาติกรมศิลปากรตลอดมาเจ้าหน้าที่ต้องทำงานโดยเร่งด่วนเป็นการแข่งกับเวลาเพื่อให้ทันกับงานของท่านที่มีศรัทธาขอให้จัดหาตันฉบัยไปพิมพ์เป็ฯของชำร่วยหรือพิมพ์ขึ้นเปฯอนุสรณ์ซึ่งโดยปรกติท่านผู้จัดงานมักจะเตรียงการอื่นๆและกำหนดวันไว้ก่อนแล้วจึงมาแจ้งความจำนงแก่เจ้าหน้าที่ให้จัดหาต้นฉบับสำหรับตีพิมพ์ซึ่งเจ้าหน้าที่จะต้องทำงานทั้งจัดหาต้นฉบับและตรวจปรู๊ฟอย่างเริ่งรีบเพื่อให้ทันงานบางงานที่ท่านเจ้าภาพสนในก็ได้มาติดต่อเตรียมต้นฉบับไว้แต่เนิ่นๆแต่มีบางรายและหลายครั้งที่ท่านเจ้าภาพนำต้นฉบับไปมอบให้แก่บางโรงพิมพ์แล้วแต่บังเอิญโรงพิมมีงานรายอื่นทำอยู่ก็เก็บต้นฉบับรอไว้จนกระชั้นวันงานแล้วมาเร่งรัดให้เจ้าหน้าที่รีบตรวจซึ่งมีเนื่องๆที่เจ้าหน้าที่ตรวจแก้ไปในปรู๊ฟแล้วแต่โรงพิมพ์มีได้แก้ตามฉบับที่เจ้าหน้าที่แห้ไปหรือแก้ไม่ถ้วนถี่และก็มีบางครั้งที่ผู้จัดทำและตรวจท่านรู้เท่าไม่ถึงการณ์หรือขาดความรอบรู้เพราะต้นฉบับที่จัดทำไม่จำกัดเรื่องต้องอาศัยความถ้วนถี่และความรู้กว้างขวางจึงยากที่เจ้าหน้าที่จะรอบรู้ไปได้ทั่งถึงซ้ำร้ายหนังสือที่เคยเรียบเรียงไว้ถูกต้องและตีพิมพ์ไว้เป็นเล่มครั้งแรกเรียบร้อยแล้วเมื่อนำไปทำตนฉบับพิมพ์ขึ้นใหม่ครั้งหลังๆแทนที่จะเรียบร้อยดีกว่าตีพิมพ์ในครั้งแรกแต่กลับผิดพลาดบกพร่องมากขึ้นเช่นบันทึกเรื่องผู้แต่งนิราศพระแท่นดงรังซึ่งข้าพเจ้าได้เรียบเรียงและกรมศิลปากรเคยนำออกตีพิมพ์ไว้ท้ายประวัติสุนทรภู่พระนิพนธ์ของสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระยาดำรงราชานุภาพเมื่อราว๒๐ปีมาแล้วและต่อมามีผู้นำไปพิมพ์อีกครั้งเมื่อไม่นานมานี้ข้าพเจ้าได้พบฉบับที่พิมพ์ใหม่ก็เปิดออกอ่านดูได้พบข้ความตกหล่อนผิดพลาดและเลขศักราชเปลี่ยนแปลี่ยไปจนเสียเรื่องเสียความจึงต้องชำระแก้ไขใหม่แล้วนำมาพิมพ์ฝากไว้ในหนังสือเล่มนี้อีกครั้งแต่ถ้านำไปทำต้นฉบับพิมพ์กันในครั้งต่อๆไปอีกและปล่อยปละละเลยกันเช่นกล่าวข้างต้นก็อาจผิดพลาดคลาดเลื่อนต่อไปอีกได้จึงขอถือโอกาสฝากเจ้าหน้าที่ในการต่อไปโปรดใส่ใจในเรื่องนี้ด้วยรวมความแล้วหนังสือที่พิมพ์จากฉบับของหอสมุดแห่งชาติเมื่อตีพิมพ์เป็นเล่นออกมาในระยะหลังนี้ก็มีสิ่งบกพร่องและผิดพลาดหลายแห่งจึงมีหลายเรื่องและหลายคราวที่ปรากฎมีหนังสือไม่ถูกต้องสมบูรณ์พิมพ์ออกไปและก็มีหลากหลายครั้งที่ท่านผู้ใหญ่ได้กรุณาตักเตือนและตำหนีด้วยเมตตาจิตเนื่องๆซึ่งข้าพเจ้าขอน้อมรับความหวังดีของท่านไว้ด้วยคารวะอย่างสูงเนื่องด้วยเหตุผลดังกล่าวนี้จึงได้ทดลองจัดทำหนังสือขึ้นในแนวใหม่กล่าวคือเมื่อมีเวลาก็พยายามชำระและช่วยกันตรวจสอบต้นฉบับให้ถูกต้องเรียบร้อยไว้เริ่มด้วยหนังสือเรื่องวรรณคดีประเภทกาพย์กลอนโครงฉันท์ขึ้นก่อนแต่จะทำเพียงชำระต้นฉบับแล้วเก้ฐไว้เฉยๆไม่มีโอกาศได้พิมพ์ออกเผยแพร่เจ้าหน้าที่ผุ้จัดทำก็ดูจะเบื่องาน(แต่ถ้าเร่งรัดทำกันจริงจังก็คงเบื่ออีกเหมือนกัน)จึงต้องพยายามต่อมาอีกขั้นหนึ่งคือหาทางจัดพิมพ์ขึ้นเป็นเล่มและพยายามช่วยกันตรวจทานให้ถูกต้องเรียบร้อยทำรูปเล่มกระทัดรัดเหมาะที่จะนำติดกระเป๋าไปเลือกหาที่นั่งอ่านเพลินๆณที่ใดๆได้ตามใจชอบเช่นเล่มที่ท่านกำลังอ่านอยู่บัดนี้ซึ่งท่านผู้อ่านคงจะสังเกตุเห็นได้ที่หน้าปกของหนังสือดังกล่าวนี้ที่มีพิมพ์ไว้ว่า “ฉบับชำระใหม่และมีหมายเหตุ”บ้าง “ฉบับชำระใหม่มีเชิงอรรถและบันทึกสอบทาน”บ้าง “ฉบับมีบันทึกเพิ่มเติมพร้อมด้วยภาพและแผนที่”บ้างฯลฯเกิดขึ้นในระยะนี้หลายเล่มแล้วแต่มาถึงขั้นนี้ก็เกิดความลำบากในเรื่องที่จะจัดพิมพ์เป็นเล่มอยุ่ไม่น้อยทั้งในเรื่องทุนและในเรื่องจำหน่ายซึ่งทานที่เคยชินอยู่กับงานทำนองนี้ย่อมจะทราบดีว่ามิใช่เรื่องสะดวกและจัดทำกันได้ง่ายแม่กระนั้นก็ยังมีผู้ต่อว่าว่าตั้งราคาจำหน่ายไว้สูงเกินไปแต่จะต่อว่าอย่างไรก็ตามก็คงอดทนและเพียรพยายามค่อยทำค่อยไปด้วยน้ำใจรักและปักใจเสียว่ามีหนังสือดีและถูกต้องเรียบร้อยไว้จำหน่ายให้แก่ท่านผู้สนใจที่ต้องการถึงจะมีราคาแพงไปบ้างก็ยังดีกว่าไม่มีและหาซื้อไม่ได้ตามต้องการนานไปก็คงจะมีเล่มหนังสือดีและถูกกว่าต้องเรียบร้อยไว้ใช้ประกอบการศึกษาและสนองความต้องการของท่านผู้สนใจแพร่หลายและมากขึ้นจึงหวังว่าท่านที่เป็นนักเลงหนังสือและท่านที่สนใจในการศึกษาและรักวรรณคดีไทยคงจะพอใจสนับสนุนการจัดทำหนังสือประเภทนี้ให้แพร่หลายกว้างขวางด้วยอัธยาศัยไมตรีตามสมควร.