การเรียนบาลีไวยากรณ์ของสำนักเรียนวัดโพธารามปากน้ำโพจังหวัดนครสวรรค์แบ่งเป็นสองแผนกคือ 1. เรียนบาลีไวยากรณ์ในหลักสูตร 2. เรียนบาลีไวยากรณ์นอกหลักสูตร บริเวณยกรในหลักสูตรใช้หนังสือบาลีไวยากรณ์ของสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรสเป็นแบบเรียนส่วนบาลีไวยากรณ์นอกหลักสูตรใช้หนังสือต่อไปนี้เป็นแบบเรียนคือ ก.กัจจายนะ รูปสิทธิ นยาสะ พาลาวดาร โมคลานะและสัททนีติ คัมภีร์ไวยากรณ์เหล่านี้เป็นภาษาบาลีแต่งที่อินเดียลังกาและพม่า ข. บาลีไวยากรณ์ภาษาอังกฤษครูผู้สอนเป็นผู้แต่งขึ้นใหม่ บาลีไวยากรณ์ในหลักสูตรในการสอนการเรียนเป็นประจำอยู่แล้ว พระเปรียญเป็นครูสอน ส่วนบาลีไวยากรณ์นอกหลักสูตรใช้คัมภีร์ไวยากรณ์เป็นภาษาบาลีและภาษาอังกฤษ พระสงฆ์ต่างประเทศเป็นครูสอน การสอนการเรียนบาลีไวยากรณ์นอกหลักสูตรได้เริ่มจัดตั้งแต่ปีการศึกษา 2502 กล่าวคือ พระเทพเมธาจารย์ เจ้าอาวาสวัดโพธาราม ครั้งเป็นพระเมธาวีวรคณาจารย์ ได้ของพระสงฆ์พม่าและพระสงฆ์ลังกา มาเป็นครูปริยัติธรรม ประจำสำนักเรียนวัดโพธาราม ในคราวไปดูการพระศาสนาประเทศพม่า อินเดีย ลังกาและสิงคโปร์ประเทศพม่าได้ส่งครูมาให้สองรูปคือ อู ธัมมานันทะ ธัมมาจริยะ แบะ อู โสภณะ ธัมมาจริยะ ประเทศลังกาส่งครูมาให้หนึ่งรูปคือ พระ บี สุมังคละ บี.เอ. ถ้าส่งต่างประเทศได้ทำการสอนปริยัติธรรมดังต่อไปนี้ 1. สอนไวยากรณ์บาลีคำภีร์กัจจายนะ รูปสิทธิ นยาสะ พาลาวดาร โมคคัลลานะ และสัททนีติ 2. สอนไวยากรณ์บาลีภาษาอังกฤษ 3. สอนคัมภีร์อภิธาน คัมภีร์อลังการะหรือสุโพธาลังการและคัมภีร์ฉันทลักษณะ 4. สอนวินัยบีฎก ภาษาอังกฤษ สุตตันตบีฎก ภาษาอังกฤษและอภิธรรมบีฎกภาษาอังกฤษ 5. สอนภาษาอังกฤษ แบบเรียนไวยากรณ์บาลีภาษาอังกฤษนี้อาจารย์ อู โสภณะ ธัมมาจริยะ ได้เรียบเรียงขึ้นและ พิมพ์โรเนียวสำหรับสอนนักเรียนบาลีวัดโพธาราม ทางวัดพิจารณาเห็นว่าบทเรียนอันมีลักษณะเช่นนี้นักเรียนย่อมได้เรียนทางภาษาโบราณคือบาลี และภาษาปัจจุบันคือภาษาอังกฤษคู่กันไปแล้วเห็นว่าศาสนากับภาษาอังกฤษนั้นศาสนาย่อมสูงกว่าภาษาและขึ้นหน้าภาษาต่อไป ภาษาจะขึ้นมาศาสนาไปมิได้เลยการเรียนบทเรียน ไวยากรณ์บาลี ภาษาอังกฤษเป็นการสนับสนุนการเรียนพระศาสนาส่วนหนึ่ง ซึ่งเหมาะสมแก่ สภาวะชีวิตปัจจุบันจึงได้จัดพิมพ์ขึ้นเป็นแบบเรียนบาลีเบื้องต้นของสำนักเรียนวัดโพธาราม ทางวัดขอขอบพระคุณอาจารย์ อู โสภณะ ผู้เรียบเรียงหนังสือนี้ไว้ในโอกาสนี้ด้วย