เนื่องในงานพระราชทานเพลิงศพ นายไสว ทวีการ กําหนดวันที่ ๑๖ พฤษภาคม ๒๕๐๒ ณ เมรุวัดมกุฏกษัตริยาราม นางสาวขนิษฐา ทวีการ ได้เป็นผู้แทนเจ้าภาพนําความประสงค์ มาแจ้งแก่เจ้าหน้าที่แผนกค้นคว้า กองวรรณคดีและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร ว่าเจ้าภาพประสงค์จะจัดพิมพ์หนังสือเรื่อง ตํานาน พระพิมพ์ แจกเป็นอนุสรณ์ในงานนี้ กรมศิลปากรยินดีอนุญาต ให้จัดพิมพ์ได้ หนังสือตนานพระพิมพ์นี้ ได้เคยจัดพิมพ์เผยแพร่แล้วหลายครั้ง สมเด็จกมพระยาดำรงราชานุภาพได้ทรงอธิบายไว้ในคำนำเมื่อจัดพิมพ์ตั้งแรก ๆ ว่า หนังสือตำนานพระพิมพ์นี้ ศาสตราจารย์ ยอช เซเดส์ เลขานุการฝ่ายต่างประเทศ ของราชบัณฑิตยสภาได้อุตสาหะตรวจ ๘ตราหาความรู้มาเรียบเรียงขึ้น ด้วยหอพระสมุดฯ ได้เอาเป็นธุระ
รวบรวมพระพิมพ์ต่าง ๆ มาหลายปี มีเกือบจะทุกอย่างทั้งเก่า และใหม่ ทําด้วยโลหะบ้าง ดินเผาบ้าง ดินดิบบ้าง เมื่อตรวจดู เรื่องตํานานของพระพิมพ์ที่มีในประเทศอื่น ได้ความว่าในลัทธิศาสนาอื่น เช่น ศาสนาพราหมณ์ ที่นับถีอพระอิศวร พระนารายณ์ เป็นต้น หาปรากฏว่ามีพระพิมพ์ไม่ มีพระพิมพ์แต่ใน พระพุทธศาสนา ศาสนาเดียว ลำด้ความเป็นเค้าว่า มูลเหตุที่จะสร้างพระพิมพ์นั้นเกิดแต่พระสัปรุษนิยมไปบูชายังที่สังเวควัคถุ ทั้ง ๔ คือที่พระพุทธองค์ประสูติ ตรัสรู้ ประทานปฐมเทศนา แลปรินิพพาน พากันไปปีละมาก ๆ อย่างเช่นชาวเราขึ้นไปบูชาพระพุทธบาท พวกสัปรุษชอบหาสิ่งซึ่งเป็นปูชนียวัตถุ พากลับไปบูชาที่บ้านเมืองของตนพวกชาวเมืองในที่เจดียสถานนั้น ๆ จึงคิดทำพระพิมพ์ขึ้นสําหรับจําหน่ายแก่สัปรุษ โดยราคาถูก ๆ ให้ซื้อหาได้ทั่วกัน พวกสัปรุษก็พากันนิยมยินดี จึงเกิดชอบสร้างพระพิมพ์กันขึ้นด้วย ประการฉะนี้ แต่พระพิมพ์ที่มาสร้างกันในนานาประเทศ เช่นใน ประเทศสยามนี้ ความประสงค์มาแปรเป็นเพื่อจะสืบอายุพระ ศาสนาให้ถาวร จึงสร้างกันคราวละมาก ๆ แลมักฝังดินไว้โดยถือว่า เมื่อต่อไปข้างหน้าช้านาน ถึงพระเจดียวิหารจะสูญไป ใครไปขุด พบพระพิมพ์ก็จะได้เห็นพระพุทธรูป รู้ว่าพระพุทธเจ้าได้เคยมี เคยโปรดสัตว์ในโลกนี้ ชวนให้รําลึกพระพุทธคุณต่อไป แต่การที่นับถือพระพิมพ์บางทีก็เลยแก่นประสงค์ของผู้สร้าง นับถือกันว่าเป็นเครื่องรางสำหรับคุ้มตนให้พ้นภยันตราย ถือเช่นนั้นก็ไม่มีโทษอันใด เว้นแต่เอาไปใช้คุ้มตนเพื่อทําบาปกรรม เช่นปล้นสดมภ์ หรือทําร้ายผู้อื่น ด้วยประการอย่างใดก็ไม่สามารถจะคุ้ม ใครได้
ขอท่านทั้งปวงผู้ได้รับสมุดเล่มนี้ จงอ่านอธิบายของศาสตราจารย์ยอช
เซเดส์ ต่อไปเทอญ. การที่เจ้าภาพได้เลือกจัดพิมพ์หนังสือเรื่องนี้ขึ้นเผยเพร่นับว่าเป็นการเหมาะอย่างยิ่ง เพราะในระยะนี้ปรากฏว่าประชาชน กําลังสนใจในเรื่องราวของพระพิมพ์ ตลอดจนพระดินเผาเป็น อันมาก ทั้งนี้เนื่องด้วยกรมศิลปากรได้ขุดพบพระพุทธรูปและ พระพิมพ์แบบต่าง ๆ จากกรุในวัดสําคัญ ๆ ของจังหวัดพระนครศรีอยุธยาเป็นจํานวนมากมาย ซึ่งกรมศิลปากรได้จัดแสดงและ เปิดให้ประชาชนเข้าชมและศึกษาหาความรู้ได้ ณ พระที่นั่งพุทไธ สวรรย์ในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติอยู่ในขณะนี้ จึงหวังว่าผู้ได้รับ แจกหนังสือนี้จะพอใจทั่วกัน
กรมศิลปากรขออนุโมทนากุศลราศีทักษิณานุปทาน ที่
เจ้าภาพได้บําเพ็ญอุทิศแด่ นายไสว ทวีการ ผู้ล่วงลับไปแล้วทั้งการที่ได้มีจิตศรัทธาจัดพิมพ์หนังสือนี้เผยแพร่เป็นวิทยาทาน
ขอจงเป็นปัจจัยเสริมส่งให้ นายไสว ทวีการ ประสบแต่อิฐคุณ มนุญผลในสัมปรายภพ
ตามควรแก่ฐานะทุกประการ เทอญ
๔๕ หน้า
เลขหมู่หนังสือ: ๒๙๔.๓๑๘๗๓ ซ๕๑๑ตส