เนื่องจากกระทรวงธรรมการปรับปรุงหลักสูตรใหม่ กำหนดให้ใช้หนังสือเรื่องพระอภัยมณี ตอนพระอภัยมณีเมื่อครองเมืองผนึก เป็นแบบเรียนสําหรับนักเรียนมัธยม เพิ่มขึ้นอีกเล่มหนึ่ง ข้าพเจ้าจึงได้พยายามเรียบเรียงคู่มือขึ้น โดยดําเนินตามหนังสือคู่มือสังข์ทองและคู่มือรามเกียรติ์ของข้าพเจ้า ซึ่งได้มีผู้นิยมใช้แพร่หลายแล้ว หากใครได้อ่านคู่มือเล่มนี้ ก็ไม่ จําเป็นต้องหาหนังสือเรื่องพระอภัยมณีเล่มใหญ่ตอนต้นมาอ่าน ให้เสียเวลา เพราะได้ย่อเรื่องตอนต้นไว้ได้ความดีอยู่แล้ว ตรงไหนเนื้อเรื่องในเล่มตอนที่ใช้อ่านท้าวความพาดพิงถึงตอนต้น ถ้าเห็นว่าเป็นตอนสําคัญแล้ว ได้พยายามย่อมารวมไว้ด้วยทุกแห่ง นับว่าทำความสะดวกให้แก่ครูและนักเรียนเป็นอันมาก ส่วนคําศัพท์นั้น เมื่อนักเรียนได้เรียนศัพท์ในหน้าต้น ๆ แล้ว ในหน้าต่อไปถ้ามีศัพท์ซ้ำหน้าต้นและแปลความอย่างเดียวกัน ก็ไม่ได้แปลาซ้ำไว้อีก ฉะนั้นจึงควรจําศัพท์หน้าต้น ๆ ให้ได้ทุกหน้าเป็นลําดับไปจนตลอดเล่ม หนังสือคู่มือเล่มนี้ ได้เรียบเรียงขึ้นอย่างรีบด่วนเพื่อให้ทันความประสงค์ของผู้ใช้ จึงเข้าใจว่าคงจะมีข้อบกพร่องอยู่บ้างเป็นธรรมดา หากท่านผู้ใดพบข้อบกพร่องและกรุณาแจ้งให้ข้าพเจ้าทราบก็จะเป็นพระคุณยิ่ง